نگاه کوتاه به اخبارغلط یا Fake News
دروغ‌هایی که آگاهانه و عامدانه ساخته شده و در قالب خبر منتشر می‌شوند تا مردم را گمراه کنند.
نگاه کوتاه به اخبارغلط یا Fake News
سال ۲۰۱۷ بود که دیکشنری Collins کلمه‌ی Fake News را به عنوان کلمه‌ی سال اعلام کرد. کالینز در توجیه این انتخاب توضیح دادند که کلمه‌ی Fake News در سال ۲۰۱۷ حضوری «فراگیر» داشته و بسیار به کار رفته است.
این دیکشنری در تعریف فیک نیوز به دو نکته‌ی کلیدی اشاره میکند: نخست این‌که فیک نیوز از جنس اطلاعات نادرست است و دیگر این‌که شکل ظاهری آن شبیه خبر [های درست و واقعی] است.
اگر تعریف دیکشنری کالینز را بپذیریم، می‌توان گفت خبر جعلی یا اخبار جعلی هم که در فارسی به عنوان معادل Fake News به کار می‌رود، انتخاب درستی است. چون جعل هم به معنای «ساختگی» است و به همین نکته اشاره میکند که «چیزی که اصل نیست، به شکلی ساخته شده و نشان داده می‌شود که با نسخه‌ی اصل آن اشتباه گرفته شود.»
با وجود قدمت فیک نیوز (حداقل به اندازه‌ی دو دهه)، مشکلی که اکنون با فیک نیوز داریم این است که ظاهراً قدرت و سرعت آن از هر زمان دیگری در گذشته بیشتر است.
به همین علت، جاستین مک‌بریر (Justin McBrayer) مقدمه‌‌ی کتاب Beyond Fake News را با چنین جمله‌ای آغاز میکند:
«The news is fake. Or at least a lot of it is.»
هم‌چنین جولین مک‌دوگال (Julian Mcdougall) در کتاب خود درباره‌ی مطالعات رسانه (Media Studies) عنوان یکی از فصل‌ها را چنین انتخاب کرده است:
«All News Is Fake News»
این نوع جمله‌ها و عبارت‌ها نشان می‌دهند که حجم اخبار جعلی آن‌قدر زیاد شده که اگر یک نفر به شکل مطلق حکم بدهد که «فرض من این است که هر نوع خبری، جعلی است» نباید تعجب کنیم.
تعریف فیک نیوز چیست؟
فیک نیوز یا اخبار جعلی، در شکل ساده‌ی آن، تقریباً به همان شکلی که دیکشنری کالینز بیان کرده تعریف می‌شود.
دروغ‌هایی که آگاهانه و عامدانه ساخته شده و در قالب خبر منتشر می‌شوند تا مردم را گمراه کنند.
اما برخی متخصصان و صاحب‌نظران معتقدند که برای تحلیل دقیق‌تر اخبار جعلی و بحث و بررسی این نوع خبرها، بهتر است تقسیم‌بندی شفاف‌تری انجام شود. به عنوان مثال، تقسیم‌بندی سه‌گانه زیر درباره‌ی اطلاعات، کاملاً شناخته‌شده و رایج است:
منظور از Disinformation اطلاعات نادرستی است که با قصد ضربه و آسیب زدن به یک فرد، گروه، سازمان یا کشور، تولید و عرضه می‌شود. به عنوان مثال، در یک انتخابات ممکن است بشنویم فرزند یکی از نامزدها به اعتبار نام پدر در یک شرکت استخدام شده است. در حالی که آن فرد، اساساً فرزند ندارد یا فرزندش در چنان شرکتی کار نمی‌کند.
در تعریف Misinformation هم بر روی این نکته تأکید می‌شود که یک فرد یا مجموعه، خبری را منتشر میکند که نادرست است. اما خود فرد منتشرکننده از نادرستی آن‌چه نشر یا بازنشر کرده خبر ندارد. به عنوان مثال، یک نفر در یک کانال تلگرامی می‌بیند که گفته‌اند «دولت به کسب و کارهای کوچک وام بلاعوض می‌دهد.» این خبر نادرست است. او به آن کانال اعتماد میکند و بدون تحقیق بیشتر، خبر را برای یکی از دوستانش که کسب و کار کوچکی دارد می‌فرستد.
کلمه‌ی Malinformation هم در مورد اطلاعاتی به کار می‌رود که درست و معتبر هستند، اما عمداً با نیت آسیب زدن به یک فرد یا گروه منتشر شده‌اند. یکی از مثال‌های رایج در مورد Malinformation، اطلاعاتی است که در مورد ایمیل‌های هیلاری کلینتون در انتخابات ۲۰۱۶آمریکا منتشر شد. این اطلاعات، دقیق و درست بودند. اما چنین مسائلی در مورد همه‌ی احزاب و سیاستمداران کم‌‌و‌بیش وجود دارد و نشر آن‌ها در آن مقطع، مشخصاً با هدف آسیب زدن به کلینتون و حزب دموکرات انجام شد. به عنوان نمونه‌ی دیگری از Malinformation می‌توان به انتشار عکس‌های خصوصی دیگران اشاره کرد. این عکس‌ها، حاوی اطلاعات درستی هستند. اما معمولاً با هدف آسیب‌زدن به یک فرد منتشر می‌شوند.
منبع: متمم.اورگ
عکس: متم.اورگ
