همه ما و شما روزانه چندین مطلب و یا خبر را در رسانه های اجتماعی میبینیم و آن را با دوستان خود نیز شریک میسازیم بدون اینکه منبع آن را تشخیص داده باشیم، به همین دلیل قربانی شایعات میشویم و ناخودآگاه در نشر و پخش اطلاعات غلط کمک می کنیم. در این مقاله چند مورد مهم از روشهای تشخیص اخبار جعلی را برای تان معرفی میکنیم:
اخبار جعلی چیست؟
در عصر امروزی سواد رسانه یی خیلی اهمیت دارد و از مهمترین عناصر شناسایی اخبار جعلی می باشد. با تکیه به سواد رسانه‌یی دو نوع اطلاعات در جمع اخبار یا اطلاعات جعلی به شمار می روند:
- مطالب غیرواقعی که برای بازدید از یک وبسایت، خرید محصولات و درنهایت ترویج باورها و افکار اشتباه پخش میشوند.
- مطالبی که کاملا درست نیستند و تا حدی واقعی می باشند. خصوصا تحریف سخنان سیاستمداران تا احساسات مخاطبان برانگیخته شود ویا هم دیدگاه خاصی ترویج شود. این عمل ممکن است عمدی یا اشتباهی باشد ولی به شایعه نیز تبدیل میشود.
پخش و نشر اخبار جعلی و شایعات از قدیم رواج داشته است و شاید با کلمات اخبار سرچوک، یک زاغ و چهل زاغ آشنایی داشته باشید ولی در عصر اطلاعات و تکنولوژی این چالش چند برابر شده است و هر لحظه اطلاعات غلط، و اطلاعات جعلی در سراسر جهان منتشر و پخش میشود.
توسعه انترنت و شبکه های اجتماعی فضایی برای تولید و تبادل اطلاعات برای مردم عام ایجاد کرده اند و فرصت برای تبادل افکار و عقاید بسیار تسهیل شده است و این کار سبب بی توجهی در ارسال مطلب میشود و بیشتر اوقات کاربران بدون اینکه به منبع و صحت اطلاعات و اخبار توجه کنند با یک کلیک مطلب را به سراسر جهان منتشر میکنند.
تشخیص اخبار و اطلاعات جعلی کار سختی نیست، و ممکن حقیقتی که بدست تان میاید نیز چیزی نباشد که شما میخواهید، اما مهم است که واقعیت را بدانید و در راستی آزمایی و نشر اطلاعات درست در دنیای مجازی سهم داشته باشید.
شش نکته زیر را به دقت عملی کنید:
۱. ذهنیت انتقادی را پرورش دهید
اغلب افراد تلاش میکنند تا مخاطب را شگفت زده نمایند و برای رسیدن به این هدف اخبار دروغ را نشر میکنند چون اخبار جعلی و دروغ باور پذیرند. مخاطب را زود جذب می نمایند، پس کوشش کنید شور و هیجان خود را در برابر چنین پدیده ها مهار کنید.
همیشه به دقت، نقادانه و منطقی فکر کنید و با شنیدن هر خبری این سوالات را از خودتان بپرسید:
- چرا این خبر نوشته شده است؟
- آیا هدف از انتشار این خبر متقاعد کردن مخاطب به قبول دیدگاه خاصی است؟
- میخواهند محصول خاصی را به من بفروشند؟
- سعی دارند مرا وادار کنند از وب سایت خاصی بازدید کنم؟
- با شنیدن این خبر تحریک میشوم کاری را انجام بدهم که نویسنده خواسته است؟
۲. منبع خبر را بررسی کنید
یکی از مهمترین مسائل در فضای مجازی این است که بدانیم چگونه اخبار جعلی در اینترنت را تشخیص دهیم. اگر به خبری برخوردید که تا به حال اسم منبع اش را نشنیده‌اید، کمی درباره آن تحقیق کنید. خبرنگاران و منابع خبری حرفه‌ای اصول خبرنویسی را می‌دانند. بنابراین به محض اینکه خبری را در فضای مجازی یا نشریات خواندید، اول به منبع و نویسنده آن دقت کنید.
۳. بقیه منابع خبری را بررسی کنید
به محض اینکه خبری را خواندید، ببینید آیا منابع دیگری هم آن خبر را منتشر کرده‌اند یا نه. دقت کنید که سایر منابع خبری درباره آن موضوع چه گفته‌اند. البته همیشه هم اینطور نیست که تمام رسانه‌های منتشر کننده اخبار جعلی غیر معتبر باشند. ممکن است بعضی از رسانه‌ها در دام شایعات افتاده باشند.
برای اینکه از صحت و سقم یک خبر مطمئن شوید، میتوانید از آژانسهای خبری معتبر شروع کنید. این پایگاههای خبری معمولا از خبرنگاران حرفه‌ای و آموزش دیده استفاده میکنند. با وجود این، فراموش نکنید که هیچکس کاملا بیطرف نیست و هر کسی ممکن است اشتباه کند. پس همیشه دنبال کشف حقیقت در منابع خبری مطمئن باشید.
۴. شواهد را بررسی کنید
خبر معتبر خبری است که واقعیت ها را منعکس می کند. به خبری اعتماد کنید که در آن چنین حقایقی وجود دارد:
- نقل قول از کارشناسان؛
- داده‌های نظرسنجی؛
- آمار رسمی از منابع معتبر؛
- گزارشهای دقیق و تأیید شده از شاهدان عینی.
۵. حواستان به عکس‌های جعلی باشد
نرم‌افزارهای مدرن ویرایش عکس این امکان را ایجاد کرده‌اند که تصاویر جعلی به‌ظاهر واقعی بسازیم. تحقیقات نشان می‌دهند که تنها نیمی از مردم قادر به تشخیص تصاویر جعلی‌اند. با وجود این، تصاویر جعلی نشانه‌هایی دارند مثل سایه‌های عجیب روی تصویر یا لبه‌های ناهموار یک شکل.
فراموش نکنید که ممکن است یک عکس کاملا واقعی باشد، اما در خبر اشتباهی استفاده شود. مثلا ممکن است در خبری درباره زباله‌های ساحل یکی از دریاها از عکس ۱۰ سال پیش یا حتی عکس ساحل یک دریای دیگر استفاده شده باشد.
برای بررسی منبع عکس‌های خبری و تغییرات آنها میتوانید از ابزارهایی مثل Google Reverse Image Search استفاده کنید.
۶. اخبار به‌ظاهر درست را هم بررسی کنید
همیشه از عقل سلیم استفاده کنید! به خاطر داشته باشید که اخبار جعلی برای رشد تعصبات، آرزوها یا ترس‌هایتان طراحی شده‌اند. مثلا بعید است که برند محبوب تان میلیونها لباس رایگان به مشتریانش هدیه بدهد. دقت کنید که بعضی از مطالبی که در رسانه‌ها می‌خوانید ممکن است دروغ به نظر برسند، اما لزوما اخبار جعلی نیستند. ممکن است چیزی که می‌خوانید فقط مطلبی طنزآمیز باشد.
این مقاله به همکاری سایت www.chetor.com تهیه شده است.
